Inzicht in je energiefactuur: een volledige gids

1. Netbeheerkosten

Netbeheerkosten zijn de kosten voor het transport van energie (stroom en gas) naar je woning. Er komt heel wat kijken bij het simpel laten branden van een lamp: van het plaatsen of vervangen van een digitale meter tot het onderhouden en beheren van het netwerk van kabels en leidingen onder de grond. Voor dit alles is de regionale netbeheerder verantwoordelijk.

Door de toename van zonnepanelen wordt het stroomnet steeds zwaarder belast, vooral op zonnige dagen wanneer er veel wordt teruggeleverd. Het net moet in beide richtingen kunnen werken: niet alleen stroom leveren, maar ook opnemen. Dit maakt het beheer technisch uitdagender en kostbaarder.

Geen verrassing dus dat de netbeheerkosten de afgelopen jaren sterk zijn gestegen, en in 2025 voor een gemiddeld huishouden oplopen tot bijna 700 euro per jaar. Dat is goed voor zo’n 20% van je totale energiefactuur.

De hoogte van deze kosten wordt deels bepaald door je netbeheerder, maar ook deels gereguleerd door de Autoriteit Consument & Markt (ACM). Binnen een bepaalde regio zijn de tarieven voor iedereen gelijk: je kunt dus niet van netbeheerder wisselen, zoals je dat wel kunt met een energieleverancier. Afhankelijk van de capaciteit van je aansluiting kun je meer of minder betalen dan je buur in dezelfde netregio.

Hoewel het de netbeheerder is die deze taken uitvoert, betaal je de netbeheerkosten niet rechtstreeks aan hen. Je energieleverancier int deze kosten namens de netbeheerder en draagt ze één-op-één over. Geen enkele leverancier verdient dus iets aan de netbeheerkosten. Het is puur een doorgeefluik.

2. Belastingen en overheidsheffingen

Het tweede deel van je energierekening bestaat uit belastingen en heffingen die door de overheid worden opgelegd. Deze worden elk jaar opnieuw vastgesteld en op Prinsjesdag bekendgemaakt. Voor een gemiddeld huishouden bedragen de belastingen in 2025 ongeveer 1.200 euro per jaar. Dat is ongeveer 40% van de totale energiefactuur.

Maar waarom betaal je eigenlijk belasting op energie? Omdat de overheid ons bewuster wil maken van ons energieverbruik. Door energiegebruik zwaarder te belasten, hoopt ze dat we zuiniger omgaan met stroom en gas. Tegelijkertijd stimuleert dit duurzame alternatieven, zoals zonnepanelen of energiebesparing.

Dit zijn de belastingen en overheidsheffingen op je energierekening:

• Energiebelasting: Voor elke hoeveelheid stroom (kWh) of gas (m³) die je gebruikt, betaal je belasting. Hoe meer je verbruikt, hoe hoger het bedrag.
• Korting op energiebelasting: Elk huishouden krijgt automatisch een vaste korting op de stroomrekening. Dat is omdat energie een basisbehoefte is. Een klein deel van je stroom krijg je dus als het ware gratis.
• Btw: Over bijna alles op je energierekening betaal je 21% extra belasting.

Elke energieleverancier hanteert exact dezelfde belastingtarieven. Overstappen heeft dus géén invloed op dit deel van je rekening. Je kunt alleen besparen op dit deel van je energiefactuur door minder te verbruiken omdat je alleen belasting betaald over het deel wat je gebruikt. De belastingen worden via je energieleverancier geïnd en afgedragen aan de overheid. 

3. Leveringskosten

We zijn nu aangekomen bij het deel van je energiefactuur waarop je écht kunt besparen: de leveringskosten. Hierin verschillen de prijzen per leverancier namelijk wél van elkaar. Energie vergelijken en kiezen voor een voordelig contract draait dus vooral om dit onderdeel van je energierekening.

Maar laten we eerlijk zijn: de wereld van energie is soms onnodig complex. Sommige leveranciers maken vergelijken lastig. Bij Energiek doen we dat anders. Wij geloven in transparantie, zodat jij weer begrijpt waar je voor betaalt.

Er zijn vier kosten waar we rekening mee moeten houden: variabele leveringskosten, vaste leveringskosten, terugleververgoeding en terugleverkost. We leggen deze nu allemaal voor je uit en vertellen je waar je op moet letten.

Variabele leveringskosten

Deze kosten worden ook wel eens verbruikskosten genoemd. Dit onderdeel van je energierekening is gebaseerd op wat je daadwerkelijk verbruikt aan stroom en gas. Hoe meer je gebruikt, hoe hoger je kosten. Je verbruikskosten bestaan uit:

• Stroomtarief (per kWh): het bedrag dat je betaalt voor elke kilowattuur elektriciteit die je afneemt.
• Gastarief (per m³): de prijs per kubieke meter gas die je verbruikt.

Wanneer je je verbruik in kWh of m³ weet, vermenigvuldig je dat met het tarief. Zo bereken je je verbruikskosten, zoals ze op de energierekening staan.

Afhankelijk van je contract kunnen de tarieven vast, variabel of dynamisch zijn:

Een vast energiecontract: Hierbij staat het stroom- en gastarief vast voor de afgesproken periode. Dit geeft zekerheid, maar je profiteert niet van eventuele prijsdalingen op de markt.

Een variabel energiecontract: Bij een variabel contract veranderen de tarieven meestal per maand, afhankelijk van de ontwikkelingen op de energiemarkt. In de winter betaal je vaak meer dan in de zomer.

Voorbeeld:

• Verbruik van 100 kWh stroom
• Leveringstarief van € 0,15 per kWh
• Je betaalt 100 x € 0,15 = € 15 aan verbruikskosten

Een dynamisch energiecontract: Je betaalt hier de beursprijs van het moment plus een extra bedrag: de inkoopvergoeding voor de energieleverancier.

Voorbeeld:

• Verbruik van 10 kWh op een bepaald uur
• Beursprijs van dat uur is € 0,28 en de inkoopvergoeding is € 0,10 per kWh
• Je betaalt 10 x (€ 0,28 + € 0,10) = € 3,80 aan verbruikskosten

De tarieven verschillen flink per leverancier. Goed vergelijken is dus essentieel.
Hieronder zie je een vergelijking van de verbruikskosten bij een dynamisch contract. Energiek biedt vrijwel elke maand het voordeligste dynamische energiecontract van Nederland.

Vaste leveringskosten

Naast je verbruik betaal je ook vaste kosten voor service, administratie en facturatie. Dit is een jaarlijks bedrag, ongeacht hoeveel energie je verbruikt. Veel mensen focussen bij het vergelijken alleen op het kWh- of m³-tarief, maar vergeten dat ook de vaste leveringskosten een groot verschil kunnen maken.

Bij Energiek rekenen we net geen 75 euro per jaar aan vaste leveringskosten bij een dynamisch stroomcontract. De duurste energieleverancier rekent maar liefst 229 euro per jaar. Kies je zowel voor stroom als gas bij de voordeligste aanbieder, dan kun je jaarlijks tot wel 315 euro besparen, puur op vaste leveringskosten. Bij variabele contracten zijn de verschillen vaak nog groter.

Terugleververgoeding

Als je zonnepanelen hebt, wek je zelf elektriciteit op. De stroom die je niet direct verbruikt, lever je terug aan het net. Voor deze teruggeleverde energie kun je een terugleververgoeding krijgen. Hoe deze wordt berekend, verschilt per type energiecontract.

Bij een variabel energiecontract

Op de jaarafrekening wordt de teruggeleverde stroom verrekend met de stroom die je hebt verbruikt. Dit heet salderen. Lever je op jaarbasis meer terug dan je afneemt? Dan krijg je voor dat overschot een terugleververgoeding.

Voorbeeld:

• Opgewekt met zonnepanelen: 2.000 kWh
• Zelf verbruikt: 1.800 kWh
• Netto teruggeleverd: 200 kWh
• Terugleververgoeding: € 0,10 per kWh
• Uitbetaling: 200 x € 0,10 = € 20

Bij een dynamisch energiecontract

Dan werkt het iets anders. Je ontvangt de actuele marktprijs op het moment van teruglevering, min een kleine afslag(de zogeheten marktprijsafslag). Die afslag dekt kosten van je energieleverancier, zoals administratie, onbalans en verhandeling.

Verlijken van terugleverkosten wordt vaak vergeten omdat ze relatief nieuw zijn. Maar ze kunnen flink oplopen. Sommige leveranciers rekenen daar zomaar honderden euro’s voor als je niet goed oplet. Zo kan bij een teruglevering van 4200 kWh het verschil tussen leveranciers oplopen tot wel 400 euro per jaar. Zelfs als je weinig teruglevert, kan je makkelijk 190 euro besparen door slim te vergelijken. Hou er dus rekening mee!